چه زمانی باید روغن موتور را تعویض کنیم؟

امروزه کمتر وسیله مکانیکی وجود دارد، که در آن از روغن استفاده نشود. به‌طور کلی روغن برای روانکاری و کاهش سطح اصطکاک بین اجزای مکانیکی موتور که به‌عنوان مثال شامل پیستون، میل لنگ و.. است، به کار می‌رود. از این رو ما قصد داریم در این مقاله شما را با زمان تعویض روغن موتور و معایب دیر عوض کردن آن آشنا کنیم.

کاربرد روغن موتور

دوچرخه، موتورسیکلت، خودرو و ماشین‌های مکانیکی دیگر از وسایلی هستند، که در حال حاضر همه با آنها سروکار دارند. به همین جهت باید خوب بدانید که همه این وسیله‌ها نیاز به روغن برای عملکرد بهتر دارند.
استفاده از روغن موتور و تعویض به موقع آن در بهبود عملکرد موتور نقش مهمی دارد. روغن موتور مایعی نسبتا غلیظ است، که برای کاهش سطح اصطکاک بین اجزای موتور استفاده می‌شود؛ بنابراین زمان تعویض روغن موتور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید به آن توجه داشته باشید.

زمان مناسب تعویض روغن

یکی از سوالاتی که دارندگان وسایل موتوری از مراکز تعویض روغنی می‌پرسند، این پرسش است. پاسخ به این سوال بستگی به عوامل دیگری مانند: مدل وسیله نقلیه، داخلی یا خارجی بودن خودرو، نوع روغن موتور و… دارد.
اما، به‌طور کلی وسایل نقلیه سواری بین ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر زمان تعویض روغن موتور آنهاست. برای موتور سیکلت‌ها نیز بین ۲ تا ۳ هزار کیلومتر مناسب است؛ اما، این شرایط برای زمانی است که موتور در شرایط عادی بوده و مشکلی مانند روغن‌ریزی نداشته باشد. حال اگر خودرو یا وسیله نقلیه این مسافت را در چندین ماه طی نکند، زمان تعویض روغن موتور چه موقع است؟
جواب این پرسش نیز بستگی به عواملی که پیش‌تر بیان شده دارد، علاوه بر آن تاریخ انقضای روغن و نوع کیفیت آن نیز در تعویض روغن مؤثر است. با توجه به تجربه تعمیرکاران و متخصصان این امر، بهتر است هر ۴ الی ۵ ماه روغن موتور تعویض شود.
لازم به ذکر است که موارد فوق در شرایط عادی بیان شده است.

نحوه تشخیص زمان تعویض روغن موتور

۱. خودروی خود را حداقل ۵ دقیقه بعد از استفاده خاموش نگهدارید، مطمئن شوید که روی یک سطح بدون شیب پارک کرده باشید.
۲. گیج یا میله را از داخل مخزن روغن بردارید و سپس با یک دستمال آن را تمیز کنید.
۳. بعد از تمیز کردن میله دوباره آن را داخل مخزن روغن فرو کنید.
۴. با بیرون کشیدن گیج روغن، سطح آن را ارزیابی کنید، که اگر کمتر از میزان تعیین شده روی میله بود، به آن روغن اضافه کنید.
۵. اگر روغن روی میله سیاه بود، نشان‌دهنده این است، که روغن موتور از کیفیت خوبی برخوردار است؛ زیرا توانسته آلاینده‌های داخل موتور را به خوبی جذب کند.
۶. اگر روغن شما شفاف بود، زمان تعویض روغن موتور است؛ زیرا از کیفیت خوبی برخوردار نبوده و قادر به جذب آلاینده‌های داخل موتور نیست.
۷. برخی خودروها نیز با چراغ چشمک زن داخل آمپر ماشین، راننده را متوجه تعویض روغن می‌کند.
۸. در برخی موارد نیز برای اطمینان بیشتر می‌توان به زیر موتور نگاه کرد تا روغنی روی زمین نریخته باشد.
اما، همیشه بعد از تعویض روغن باید کیلومتر مصرفی را هم مد نظر قرار دهیم تا بعد از زمان مشخص شده توسط متخصصان، روغن تعویض شود.

معایب دیر عوض کردن روغن موتور

همانطور که گفته شد، استفاده از روغن موتور برای جلوگیری از اصطکاک بین اجزای داخلی آن است. حال اگر روغن موتور به موقع عوض نشود، امکان دارد ابتدا صدای ناهنجار از برخورد سوپاپ‌ها و میل لنگ‌ها بوجود آید و سپس خرد شوند، که به اصطلاح یاتاقان زدن می‌گویند.
اگر تعویض روغن به موقع انجام نگیرد، هزینه‌های سنگینی را بوجود می‌آورد.

خسارت‌های دیر عوض کردن روغن موتور

• لخته شدن روغن
• از کار افتادن اویل پمپ
• یاتاقان
• آسیب به پیستون و میل لنگ
• سرسیلندر
• تسمه تایم

لخته شدن روغن

هنگامی که روغن مدت زمان زیادی در موتور باشد، حالت سفت یا اصطلاحا لخته می‌شود. این امر سبب کاهش نفوذ روغن بین اجزاء موتور می‌شود، به همین جهت باید علاوه بر زمان تعویض روغن موتور به موقع، از روغن موتورهای با کیفیت نیز استفاده کرد.

از کار افتادن اویل پمپ

وظیفه این قطعه، رساندن روغن به داخل موتور است. همچنین پمپ روغن گرمای داخل موتور و اجزای آن را نیز جذب می‌کند. زمانی که روغن مدت بسیاری داخل موتور باشد و سفت شود، اویل پمپ توان مکنده‌گی خود را از دست می‌دهد و باعث آسیب به موتور می‌شود.

یاتاقان

اصطلاح یاتاقان زدن را شاید بارها شنیده‌اید، وظیفه یاتاقان در به حداقل رساندن اصطکاک بین قطعات داخل موتور است. اگر زمان تعویض روغن موتور به تاخیر بیافتد، یکی از معایب دیر عوض کردن آن یاتاقان زدن است.
به این صورت که بین فلزات داخل موتور برخورد ایجاد شده و صدای تلق تلق از داخل آن شنیده می‌شود، در صورت رویداد این اتفاق خودرو سریع باید خاموش و به تعمیرگاه برده شود.

آسیب به پیستون‌ها و میل لنگ

قطعه‌ای شبیه به استوانه که یک سر آن باز و سر دیگرش بسته است. این قطعه داخل سیلندر به‌صورت رفت و برگشت عمل می‌کند. به‌طور کلی اگر روغن موتور به موقع تعویض نشود، علاوه بر خسارت‌های گفته شده، باعث ایجاد اصطکاک بین پیستون‌ها و سیلندر نیز می‌شود.

سرسیلندر

یکی از قسمت‌هایی که اکثر رانندگان شاید با آن سرو کار داشته باشند و بعد از خرابی، آن را به تراشکاری سپرده‌اند. بعد از ایجاد اصطکاک بین پیستون‌ها و سیلندر، این قسمت دچار آسیب و سر سیلندر توسط تراشکاران، تراش داده می‌شود.

تسمه تایم

بدترین اتفاقی که برای موتور ممکن است رخ دهد پاره شدن تسمه تایم است. بسته به نوع خودرو، این اتفاق می‌تواند از تعویض چند قطعه تا بخش اعظمی از موتور را شامل شود. بنابراین نباید از اهمیت زمان تعویض روغن موتور غافل شد.

بهترین روغن موتور

در بازار برندهای گوناگونی از انواع مختلف روغن موتور را می‌توان مشاهده نمود. از روغن‌های ایرانی تا خارجی؛ اما همه آنها از بهترین تا بی‌کیفیت‌ترین، زمان استفاده و بهره‌وری مشخصی دارند. اگر روی روغنی به ‌عنوان مثال ۱۸۰۰۰ کیلومتر درج شده باشد، نباید حتما تا این میزان صبر کنیم. زیرا ممکن است نوع یا مدل خودرو و همچنین نحوه استفاده شما از آن متفاوت باشد.

سخن آخر

در نظر اول شاید زمان تعویض روغن موتور و معایب دیر عوض کردن آن مهم نباشد. اما با توجه به خسارت‌های مالی زیاد و حتی جانی، حتما باید به موقع این کار انجام پذیرد. چک کردن هفتگی روغن موتور، استفاده از روغن‌های با کیفیت و تعویض به موقع آن باعث افزایش طول عمر موتور و کارایی آن می‌شود. طبق پیشنهاد متخصصین، زمان مناسب تعویض روغن، هر ۴ الی ۵ ماه و طی مسافت ۸ الی ۱۰ هزار کیلومتر است.